Vì sao yên giảm và bao giờ đồng yên tăng trở lại?

Sự suy yếu gần đây của đồng yên có thể không nhanh như năm ngoái khi đồng này mất khoảng 20% giá trị so với đồng đô la Mỹ. Thế nhưng triển vọng đồng yên duy trì lâu hơn ở mức hiện tại đã là một nguyên nhân đáng báo động cho doanh nghiệp và người tiêu dùng Nhật Bản.

Nguyên nhân đồng yên giảm và dự đoán xu hướng tỉ giá

Đồng yên nằm trong vùng 143 so với đồng đô la Mỹ, khác xa so với mức khoảng 130 mà các công ty lớn của Nhật Bản kỳ vọng cặp tiền tệ này sẽ ở mức trung bình trong năm kinh doanh hiện tại đến tháng 3 năm sau. Đồng euro cũng đã đạt mức cao nhất trong 15 năm so với đồng yên (gần 157).

Tiền thưởng trung bình cho mùa hè ở Nhật năm 2023

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Kazuo Ueda đã giữ quan điểm trung lập về việc đồng yên giảm giá gần đây, gọi nó là “tích cực đối với một số lĩnh vực nhưng tiêu cực đối với những lĩnh vực khác.” Tuy nhiên, người tiêu dùng đang cảm thấy những tác động muộn của việc đồng yên giảm giá mạnh kể từ năm ngoái, khi các công ty tiếp tục chuyển gánh nặng chi phí nhập khẩu cao hơn sang người tiêu dùng và ông Ueda đã thừa nhận rằng giá cả tăng cao là “gánh nặng lớn” đối với các hộ gia đình.

Đồng yên giảm giá có thể không nhanh như khi chính quyền Nhật Bản can thiệp vào cuối năm 2022, nhưng các nhà phân tích cho rằng xu hướng yếu có thể sẽ tiếp tục trong những tháng tới, ít nhất là cho đến khi thị trường tài chính tin rằng Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ và Ngân hàng Trung ương Châu Âu sẽ tạm dừng tăng lãi suất.

Một số người cho rằng đồng yên yếu hơn có thể khiến BOJ điều chỉnh chính sách tiền tệ nếu lạm phát của quốc gia trở nên nghiêm trọng hơn. Ông Koji Fukaya, thành viên của công ty tư vấn Market Risk Advisory Co. chia sẻ quan điểm “Hiện tại, đồng yên dự kiến sẽ duy trì ở mức hiện tại so với 2 đồng còn lại (euro và đô la) và phải đến tháng 10 hoặc muộn hơn, chúng ta mới thấy xu hướng đảo ngược và đồng yên sẽ tăng giá. Việc đồng đô la duy trì quanh mức 140 yên đã khiến nhiều công ty Nhật Bản đau đầu, đặc biệt là các nhà nhập khẩu. Lạm phát có thể chậm lại nhưng giá tương đối sẽ cao và đây là một đòn giáng nặng nề đối với các hộ gia đình.”

Tiếng nói từ phía doanh nghiệp Nhật Bản

Theo công ty nghiên cứu Teikoku Databank, các công ty Nhật Bản kỳ vọng đồng đô la sẽ ở mức trung bình 127,61 yên cho năm tài khóa 2023. Trong số 11.000 công ty đưa ra câu trả lời hợp lệ, cuộc khảo sát cho thấy các nhà nhập khẩu đặt tỷ giá hối đoái giả định của họ cao hơn trung bình khoảng 1,6 yên so với các nhà xuất khẩu, với khoảng cách lớn nhất là hơn 7 yên giữa các nhà bán buôn và công ty xây dựng.

Theo cuộc khảo sát kinh doanh hàng quý Tankan của BOJ bao gồm khoảng 9.200 công ty, tỷ giá giả định cho cặp đồng đô la-yên là 131,72 yên và đồng euro-yên là 138,29 yên vào tháng 3. Ngân hàng trung ương Nhật chuẩn bị công bố cuộc khảo sát tiếp theo vào tháng 7. Cho đến nay, thị trường đang lạc quan. Nhật Bản đã chứng kiến giá cổ phiếu tăng lên mức chưa từng thấy trong 3 thập kỷ và đồng yên suy yếu, được hỗ trợ bởi chính sách lãi suất cực thấp của BOJ.

Lạm phát ở Tokyo mức tăng mạnh nhất trong hơn 40 năm

Ông Koji Fukaya nói “Nhật Bản là nền kinh tế tiên tiến ít bị ảnh hưởng bởi những cơn gió ngược với sự hồi sinh của du lịch trong nước và tác động tiêu cực của COVID-19 khá hạn chế. Tuy nhiên, tâm lý chấp nhận rủi ro được thấy gần đây sẽ không kéo dài trong trung hạn.”

Các nhà xuất khẩu có xu hướng là người hưởng lợi chính khi đồng yên yếu làm tăng lợi nhuận ở nước ngoài của họ tính theo đồng yên. Trong khi đó, các nhà nhập khẩu phải gánh chi phí cao hơn.

Nhận định từ chuyên gia

Cuộc chiến của Nga ở Ukraine và sự phục hồi kinh tế toàn cầu sau cú sốc COVID-19 đồng nghĩa với việc chi phí nhiên liệu cao hơn. Thêm vào những khó khăn của Nhật Bản nghèo tài nguyên là sự mất giá gần đây của đồng yên.

Ông Yoshimasa Maruyama, nhà kinh tế tại SMBC Nikko Securities Inc, cho biết: “Có quan điểm cho rằng Nhật Bản chấp nhận đồng yên yếu hơn một phần vì nó thúc đẩy chứng khoán. Nhưng có một logic không thể phủ nhận rằng gánh nặng chi phí cao hơn sẽ siết chặt toàn bộ nền kinh tế”.

Ông nói thêm “Lập trường chính sách của Fed, cụ thể là tìm kiếm mức lãi suất cao hơn, có thể giữ đà cho đồng yên yếu đi. Với suy nghĩ đó, chúng ta nên đề phòng việc hủy bỏ kiểm soát đường cong lợi suất vào tháng 7 khi BOJ công bố báo cáo triển vọng hàng quý và có khả năng sẽ điều chỉnh tăng dự báo lạm phát”.

Lạm phát tiêu dùng cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% của BOJ trong tháng thứ 14 liên tiếp, nhưng BOJ “dưới thời” ông Ueda, người đã trở thành thống đốc vào tháng 4, đã nhiều lần bác bỏ suy đoán về việc sớm quay trở lại kích thích tiền tệ vì lạm phát dự kiến sẽ chậm lại.

Tuy nhiên, một thành viên hội đồng quản trị của BOJ cho biết trong khi chờ đợi “thêm một chút” là thích hợp thì thời điểm đã chín muồi để xem xét sửa đổi chương trình kiểm soát đường cong lợi suất do cản trở hoạt động của thị trường, theo biên bản cuộc họp chính sách của ngân hàng trung ương vào tháng 4. BOJ đặt lãi suất ngắn hạn ở mức âm 0,1% và hướng dẫn lợi suất trái phiếu Chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm xuống khoảng 0%, với mức trần 0,5%.

Nhật lo ngại người lao động Việt không còn mặn mà với Nhật Bản

Giám đốc đầu tư của Nhật Bản, tại UBS SuMi TRUST Wealth Management – ông Daiju Aoki cho biết: “Bất kỳ sự suy yếu nhanh chóng nào của đồng yên, ví dụ như về mức 145 (so với đô la Mỹ) trong ngắn hạn, có thể kích hoạt một sự điều chỉnh sớm vì BOJ ủng hộ việc đồng yên ổn định song song với các nguyên tắc cơ bản”.

Nhật Bản đã can thiệp vào thị trường tiền tệ sau khi đồng yên vượt ngưỡng 145 đô la Mỹ vào tháng 9. Nó đã thực hiện 3 lần mua, bán đô la vào tháng 9 và tháng 10, chi hơn 9 nghìn tỷ yên (62,6 tỷ USD). Khi đồng yên yếu cũng làm giảm thặng dư tài khoản vãng lai, Nhật Bản đã bị loại khỏi danh sách theo dõi của Hoa Kỳ nhằm giám sát các đối tác thương mại về các hoạt động ngoại hối có khả năng không công bằng lần đầu tiên kể từ năm 2016.